Centrum Transferu Wiedzy Psychologicznej w UMCS

Badania zespołu Błaszczak, Knopik, Maksymiuk, Oszwa (Parental involvement in remote learning during the COVID‐19 pandemic—Dominant approaches and their diverse implications - Knopik - 2021 - European Journal of Education - Wiley Online Library) skupiły się na określeniu różnych wymiarów angażowania się rodziców w edukację zdalną swych pociech. Zagadnienie jest szczególnie ważne z powodu konieczności łączenia przez rodziców obowiązków domowego nauczyciela i pracownika, który musi wykonywać standardowe obowiązki wynikające z jego profesji. Badania przeprowadzono wśród 421 rodziców uczniów szkół podstawowych. Analizy czynnikowe pozwoliły na wyodrębnienie następujących barier w edukacji zdalnej:

• nieadekwatność wymagań (przeciążenie dziecka z powodu zbyt dużej ilości zadań, zbyt trudnych do samodzielnego nauczenia treści, zmęczenie dziecka);
• stres adaptacyjny rodzica (trudności w przystosowaniu się do nowej sytuacji życiowej i łączenia ról rodzica, nauczyciela i pracownika);
• chaos metodyczno-komunikacyjny (brak jasnych wytycznych, wymagań i zasad ze strony szkoły);
• brak motywacji  dziecka do zdalnej edukacji (niskie zaangażowanie, niechęć i znudzenie dziecka);
• ograniczona dostępność do zdalnego nauczania (problemy związane z brakiem dostępu do odpowiedniej ilości sprzętu potrzebnego do zdalnego nauczania, Internetu, materiałów dydaktycznych);
• ograniczone relacje społeczne w procesie uczenia (brak kontaktu z nauczycielami oraz koleżankami i kolegami).

Ponadto zidentyfikowano korzyści wynikające ze zdalnego nauczania:

• rozwój dziecka (nabywanie nowych umiejętności oraz wzrost samodzielności);
• komfort dziecka (unikanie nielubianych kolegów i koleżanek, brak ciężkiego plecaka, swoboda działania);
• atrakcyjność procesu dydaktycznego (dostęp do różnych źródeł informacji i atrakcyjnych treści edukacyjnych; różnorodność metod i form prowadzenia zajęć przez nauczycieli).

Biorąc pod uwagę czas przeznaczany przez rodziców na wspieranie swoich dzieci w zdalnej edukacji, dostrzegane bariery i benefity za pomocą metody k-skupień wyodrębniono trzy główne typy angażowania się rodziców w uczenie się on-line:

Skupienie 1: „Zaangażowany nauczyciel” (226 osób) obejmuje rodziców, którzy w znacznym stopniu angażują się w zdalną edukację dzieci, zarówno merytorycznie (poprzez wyjaśnianie trudnych lub nowych zagadnień, szukanie odpowiedniej literatury i pomocy dydaktycznych, czy zachęcanie dziecka do nauki), jak i logistycznie (poprzez asystowanie w wysyłce prac, dopilnowanie kalendarza realizacji zadań szkolnych czy pomoc w sprawach technicznych związanych z obsługą platformy/apliakcji). Rodzice stosujący tę strategię pomagają i motywują swoje dzieci do pracy, ale nie wykonują zadań szkolnych zamiast uczniów. Poświęcają średnio ok. 3 godzin i 20 minut dziennie  na wspieranie zdalnej edukacji dzieci.

Skupienie 2: „Coach wspierający autonomię” (93 osoby) odnosi się do rodziców, którzy w relatywnie mniejszym stopniu niż pozostali badani angażują się  w zdalną edukację dziecka  (około 1 godziny i 52 minut dziennie).Ta grupa rodziców nie wyręcza ucznia w realizacji zadań szkolnych, jednocześnie podkreślając znaczenie jego samodzielności w procesie uczenia się. Częściej wspierają uczniów emocjonalnie (pytają o samopoczucie, rozmawiają) i motywują do realizacji zadań szkolnych, niż asystują w wysyłce prac czy pilnują harmonogramu zajęć. Takie towarzyszenie dziecku w podejmowanych działaniach, wspiera jego autonomię i sprawczość.

Skupienie 3: „Zaangażowany nauczyciel i wyręczacz” (102 osoby) obejmuje rodziców, którzy - podobnie jak badani ze skupienia 1 - stosują strategię polegającą na wyjaśnianiu nowych i trudnych treści, asystowaniu i motywowaniu dziecka do realizacji zadań szkolnych, jednak dodatkowo deklarują wykonywanie części zadań szkolnych za dzieci. Ta grupa badanych przeznacza około 4 godzin i 10 minut dziennie na zdalną edukację dzieci.