18 grudnia, o godz. 16.00, w Instytucie Pedagogiki Wydziału Pedagogiki i Psychologii UMCS odbyło się uroczyste otwarcie wystawy książki dotykowej. Wystawa była efektem międzynarodowego konkursu Typhlo&Tactus Competition na książkę dotykową dla autorów oraz ilustratorów książek dla dzieci niewidomych i słabowidzących. Konkurs ma już bogatą tradycję, jako że odbywa się od 2001 r. i został powołany do życia przez francuskie stowarzyszenie Le Doigts Qui Rêvent. Typhlo&Tactus Competition ma charakter biennale i do tej pory był organizowany w różnych krajach europejskich (Belgia, Francja, Włochy, Holandia). W 2024 r. konkurs po raz pierwszy odbył się w Polsce, w Lublinie (Galeria Labirynt) i był współorganizowany przez Wydział Pedagogiki i Psychologii UMCS.

Podczas wystawy w Instytucie Pedagogiki zaprezentowano ponad trzydzieści książek, które zostały nagrodzone lub weszły do finału konkursu. Uroczystego otwarcia wystawy dokonał prof. Andrzej Różański, Dziekan Wydziału Pedagogiki i Psychologii, a wręczenia dyplomów wyróżnionym autorom, z polskiej edycji konkursu, dokonali: prof. Bogusław Marek, (tyflodydaktyk, jeden z jurorów konkursu Typhlo&Tactus) oraz dr Ewa Niestorowicz z Instytutu Pedagogiki.

Należy podkreślić, iż w niniejszym konkursie od wielu lat biorą udział studenci Wydziału Artystycznego UMCS. We wrześniu odbył się etap krajowy konkursu, podczas którego zostało wyłonionych pięć książek dotykowych, które wzięły udział w dalszym etapie konkursu – międzynarodowym. Wśród książek zakwalifikowanych w krajowym konkursie do etapu międzynarodowego, znalazły się aż cztery prace studentów Wydziału Artystycznego, wykonane pod opieką artystyczną dr Ewy Niestorowicz. Książki z dotykowymi ilustracjami, z tekstem w brajlu i w powiększonym druku, powstały w ramach zajęć z Arteterapii.

Nagrodę specjalną w edycji międzynarodowej, na którą nadesłano 75 książek z całego świata,za najwyżej ocenioną książkę kraju organizatora (w kwocie 1500 zł) otrzymałaAnastasiya Yarash, autorka książki dotykowej pt. Lew i mysz (ilustracje do tekstu Lwa Tołstoja). Ponadto na etapie krajowym, jury wybrało i oceniło książki dotykowe, które następnie weszły do finału i reprezentowały Polskę na etapie międzynarodowym. Wyniki etapu krajowego, w którym zostały nagrodzone studentki kierunku Edukacja Artystyczna, prowadzonego na Wydziale Artystycznym UMCS, prezentowały się następująco: I miejsce – Anastasiya Yarash,za książkę Lew i mysz; II miejsce (ex aequo) – Maria Łucka, Łucja Trubacz, Karolina Mirosław vel Matysiak, za książkę, Mała wielka pszczoła (dodatkowe wyróżnienie za sposób zilustrowania tematu ochrony środowiska) oraz Wiktoria Bujak, Paulina Romanowska, Milena Piędzia, za książkę, Kilka słów o planetach. III miejsce – Dominika Iwaniuk, za książkę Nocna wędrówka nietoperza Jacka (dodatkowe wyróżnienie za sposób zilustrowania tematu wykluczenia).

Studenci uczestnicząc w projekcie tworzenia książek dotykowych kreują własną projekcję zjawisk, wykorzystując symbole utrwalone przez kulturę oraz wiedzę o niewidomym odbiorcy, do którego adresują swoje przedstawienia. Poszukują odpowiedzi na pytanie: jak przetworzyć znak wizualny w znak dotykowy, by obraz był dostępny osobie niewidomej a komunikat zrozumiały i czytelny? Z pewnością należy wczuć się w zupełnie odmienną sytuację percepcyjną, przetworzyć ilustrację wizualną, nierzadko przeładowaną informacyjnie, w bardzo syntetyczną ilustrację tyflograficzną, bogatą w różnorodne tekstury, jak również znaleźć odpowiednie środki wyrazu artystycznego, akceptowalne dla niewidomych odbiorców oraz poradzić sobie w świecie niezrozumiałych sensorycznie pojęć, gdzie dotychczasowa wiedza okazuje się bezradna. Bo jak zilustrować słowo ‘przezroczysty’? Jaki jest kolor wiatru? Jak wygląda deszcz? Dlaczego takie duże drzewo mieści się w takim małym oknie?

Tworząc więc propozycje artystyczne trzeba zmierzyć się z percepcją dotykową, która wpływa na kształt wiedzy w umyśle osoby niewidomej, a także zmierzyć się z zasadami konstruowania dzieła, które zakładają przeniesienie znaku wizualnego w znak dotykowy.